İMKB 3,7 cent seviyesinden 0,42'ye nasıl geldi, hatırlıyor musunuz?

14.11.2008 Yiğit Bulut Yorum
Daha doğrusu, 13 ayda "çöken finansal kule"nin 57. hükümetin başına nasıl yıkıldığını sorguluyor muyuz? Peki bunu neden sorgulamalıyız? Cevap çok zor değil, finansal trend devam ederse bu hükümetin başına neler gelebileceğini, daha doğrusu vatandaş olarak nelere maruz kalabileceğimizi görmek için. Bu noktada biraz geri gidelim ve tarihi hatırlayalım. Olayları 2001 krizinden başlayarak arz edeyim.

1- 1999 yılının sonundan itibaren yeni hükümet, "Avrupa Birliği (AB) senaryosu", "Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yeni anlaşma" gibi başlıkları algılamaya başlayan piyasa, 10.000 puan altından başladığı hareketi, 2000 yılı 17 Ocak sabahına kadar devam ettiriyor. 2000 yılı ocak ayında ulaşılan zirve TL bazında 20.700.

Merkez kura bastı
2- Bu hareket olurken yani dolar bazında 0.42-0.66 cent tabanından başlayan dinamik, 3.7 cent zirvesine gidip yeniden 2001 Şubatı'na kadar "1 cent" altına inerken Merkez Bankası baskısı altında kur, "kontrollü" şekilde yoluna devam ediyor. Daha açıkçası kur, 2000 Ocak tarihinden yani zirveden itibaren 2001 Şubat dibine gidene kadar Merkez Bankası "kura basmaya" devam ediyor.
3- Ocak 2000 tarihinde 15 milyar dolar üzerinde olan yabancı takası 4 milyar doların altına düşüyor.
4- 2000 Ocak-2001 Şubat döneminde Türkiye 10 milyar dolar üzerinde cari açık veriyor ve Türkiye'den sıcak paranın çıktığı veya "kârını realize ettiği" dönemde anlaşma yaptığımız IMF'den veya Dünya Bankası'ndan en küçük bir "Kuru serbest bırakın" talebi gelmiyor.
5- Bu süre içinde sıcak para, kârını dolar kurunu patlamadan, realize edip Türkiye'yi terk ederken Dünya Bankası görevlisi Kemal Derviş ve IMF Başkan Yardımcısı Fischer, Türkiye'ye geliyorlar ama hâlâ içeride düşük kur ile çıkmak isteyen yabancı parası olduğu için kur ile ilgili en küçük bir uyarı yapmıyorlar.

Çıkış önlenebilirdi
Değerli dostlar, bu tespitler sonrası soralım: 2000 Ocak ayında yani İMKB 3.7 cent zirvesinde ve yabancı bono takası tam "tepedeyken" kur, Merkez Bankası tarafından baskı altında tutulup, yabancı çıkışına servis edilmek yerine serbest bırakılsaydı ne olurdu? Cevap çok açık: Türkiye, 2001 döngüsüne girmez, serbest bırakılınca "talep sonucu yükselen" kur, yabancıların kârını "yok eder" ve Türkiye'den büyük çıkışlar önlenirdi. Yükselen kur süratle cari açığı "normal sınırlar" içine çeker ve "sallanan ama devrilmeyen" bir yapıda yolumuza devam ederdik. Bu dediklerim olduğunda "kaybeden" Türk halkı değil "düşük kurdan" dolara dönme garantisini kaybeden yabancı para sahipleri olurdu.

AKP'nin de farkı yok
Sonuç: Deniz dalgalı, Türkiye de bu dalgada yol alan bir gemi. Hava sakin iken 2003-2007 Kasım arasında "dümen boş bile olsa" anlayamazdık. Şimdi durum farklı ve herkes birbirine aynı soruyu soruyor: Dümende biri var mı? Varsa "Ben buradayım" demesi için tam zamanı.

Son söz: AKP hükümeti "Ben farklıyım" iddiası ile geldi ve 2003-2007 Kasım arasında yurtdışındaki genleşme ile Türkiye'de "siyasi rant"ı maksimize etti. Şimdi "yurtdışı çalmıyor, Türk ekonomisi de oynayamıyor". Burada tek bir gerçek ortaya çıkıyor: Bunların da diğerlerinden farkı yokmuş! Hele bir de IMF'ye diğerleri gibi teslim olursa; işte size en büyük hayal kırıklığı!